Zgłaszający:

P.W.P.U. i H. INTER SOLAR, Stanisław Staniszewski, Wieś Buczek, gm. Brzeziny

Zalewajka to chyba najbardziej rozpoznawalna zupa w polskiej kuchni ludowej wywodząca się z okolic Łodzi. W XIX wieku obok żurów, barszczy i polewek stanowiła główną potrawę, często codzienną, spożywaną przeważnie na śniadania, ?..Prócz ziemniaków spożywano na śniadanie zupy, których podstawę stanowiły warzywa, czasem z dodatkiem mąki, kaszy lub nawet rozgotowanego ziarna. Były to więc rożnego rodzaju zalewajki, barszcze, bryje, żury itp..?. [Bohdan Baranowski: ?Wsi między Wartą a Pilicą w XIX wieku?]. Nazwa zalewajki ma swoje pochodzenie w sposobie gotowania potrawy, gdyż zgodnie z dawną recepturą, pokrojone i ugotowane ziemniaki zalewało się zakwasem. W dni świąteczne zalewajka była podawana z zasmażką lub skwarkami ze świeżej słoniny. W późniejszych latach słoninę i skwarki zastępowano kiełbasą albo boczkiem, co dobrze zaspokajało apetyt. [Władysław Mroziński: ?Z jak zalewajka?, ?Kurier Związkowy? nr 158, 26.03.2003 r.] Ta niezwykła zupa uratowała całe pokolenie Polaków wyniszczone wojną od głodu i zachowała im zdrowie. Zawsze się bowiem znalazł kawałeczek ziemniaczka, cebulki, czy grzybka z lasu. Jak nie było skwarek i śmietany to gospodyni: wkładała do zupy rozgrzany pogrzebacz i ?efektownie? przyprawiała potrawę. Dodając zdrowotne właściwości zakwasu, zalewajka, chyba najbardziej znana zupa w łowickiem, stanowi wysoką wartość smakową i nie tylko. Podsumowując historię zalewajki można przytoczyć następujące przysłowia, potwierdzające powszechność tejże potrawy:

?O zalewajko, potraw królowo kto ciebie jada, ten czuje się zdrowo??

?O zalewajko, ty zup królowo, kto ciebie nie jadł nie chowa się zdrowo...?.