Zgłaszający:

Elżbieta Krajewska, Nagawki, gm. Dmosin

Pieczenie chleba w kulturze ludowej należało do czynności każdej gospodyni, prawie każdy dom był zaopatrzony w piec chlebowy. Tak też jest współcześnie u Pani Elżbiety Krajewskiej w niewielkich Nagawkach w gminie Dmosin. Wypiek chleba gospodyni traktuje tu, zgodnie z tradycją, jako obowiązek i proces niezwykły. Chleb nagawski wiecznie świeży jest wyrabiany metodą domową zgodnie z przepisem zawartym w Książce Kucharskiej z 1956 roku. Mąkę do wypieku chleba producentka kupuje w okolicznych młynach. Tradycje dawnej kuchni podkreślano też w literaturze pod kątem jakości mąki: ?na wsiach łowickich najchętniej używano mąki ze zboża sprzątnięto w czasie słonecznej pogody ?gdyż uważano, że jest wtedy jaśniejsza i bardziej wydajna?. [Dekowski 1968:110] Zasadnicze znaczenie w procesie przygotowania ciasta na chleb miała - oczywiście poza umiejętnościami gospodyni ? dzieża, wykonywana z klepek spojonych obręczą, szersza nieco u dołu niż u góry, czasem na nóżkach. [Kubiak, Kubiak 1981:12] ?Dzieże są to naczynia z klepek drewnianych, często dębowych, czasem dębowo-lipowych [?]. Dzieże bywają z przykryciami-wiekami bądź odkryte. Niektóre dzieżki posiadają uchwyty [?]. Dzieża nie była jedynym naczyniem do zaczynienie ciast na chleb. W Polsce centralnej i północnej bardzo często zaczyniają chleb w nieckach?. [Bohdanowicz 1996:24] Najlepsze były dzieże stare, ?po ojcach?, bo przyzwyczajone do chleba. Tradycyjny sposób wyrobu chleba nagawskiego dotyczy również jego pieczenia. Źródła pisane mówią również o tych sposobach: na obszarach na zachód od Wisły, ?gdzie zwyczaj podkładania liści jest mało popularny, zapobiega się przypalaniu chleba od spodu przez podsypkę otrąb lub mąki, a ostatnio coraz częściej przez zastosowanie przy wypieku chleba <brytfan>, czyli form blaszanych, w których umieszcza się bochenki chleba w piecu.? [Bohdanowicz 1996:34] Chleb nagawski wiecznie świeży długo zachowuje swoją świeżość. Do jego wyrobu użyte zostają naturalne składniki. Zapach i smak tego chleba przypomina dawną wieś w regionie rzeki Mrogi.