Zgłaszający:

Teresa Urbańska, Marianów Kołacki, gm. Brzeziny

W XVII i XVIII wieku na dworach powszechnie zajadano się szynką, zwaną wtedy ?szołdrą?. [Kuchowicz1992:29] W staropolskiej kuchni szynka była rodzajem mięsa, które z uwagi na sposób przygotowania odróżniało się smakiem od wszystkich innych. Szafrany i imbiry, wszelkie zioła i przyprawy wykorzystywane do bejcowania, miały do pokonania grubą skórę i kilkucentymetrową warstwę tłuszczu. Wędzenie, mycie i wycieranie otrębami, wielogodzinne parzenie - to czynności, które należało wykonać, by otrzymać smaczny produkt podawany obowiązkowo na Wielkanoc. Jerzy Jacek Nieżychowski, wspominając przedwojenne święta wielkanocne, wiele uwagi poświęcił szynce: ?Przygotowania świąteczne na wsi zaczynały się długo przed świętami. Najpierw było <schweine fest>, czyli polskie świniobicie, jako że wędliny wędzone na zimno i szynka bejcowana musiały swoje odleżeć?. Dalej pisze tak o stole wielkanocnym: ?Po prawej stronie królowała olbrzymia domowej roboty szynka, oczywiście zadnia, świetnie zabejcowana, przewędzona na zimno i wreszcie ugotowana, a raczej parzona przez wiele godzin?. [Nieżychowski 1996:177] Na dworach i stołach ziemiańskich szynka, w przeciwieństwie do innych mięsiw, podawana była w całości. Norbert Elias, historyk kultury, zauważa, że mięso rozkrawane na stole miało specjalne znaczenie. Do XVIII wieku umiejętność sprawnego dzielenia tusz była bardzo ważna cechą dobrego wychowania. Podział mięsa służył rangowaniu osób zasiadających do jedzenia. Należało wiedzieć, które części są najlepsze po to, by nakładać je najbardziej szanowanym i najdostojniejszym osobom. Krojenie i rozdzielanie mięsa było zaszczytem, który przypadał gospodarzowi lub wyjątkowym gościom. [Elias 1980: 158-172] We współczesnych domach widok szynki w całości jest rzadkim widokiem, natomiast pojawia się on w rożnego rodzaju tekstach wizualnych naszej kultury: na przykład szynka spożywana przez Kmicica w ?Potopie? lub leżąca na stole zasłanym białym obrusem w filmie ?Tess? Romana Polańskiego, obraz ?Szynka? Jana Den Uyl?a (przełom XVI i XVII wieku) lub obraz ?Szynka? Eduarda Maneta (XIX wiek).