Zgłaszający:

Stefan Kazimierczak, Nadolna Kolonia, gm. Dmosin

Kiełbasa to jedna z najpopularniejszych wędlin w Polsce. Była od czasów najdawniejszych przysmakiem polskim. ?Częstując gości, od niej rozpoczynano śniadania i obiady. Na święconem wielkanocnem, zarówno u ludu jak szlachty, pierwsze miejsce zajmowała zawsze kiełbasa. Sławny bigos hultajski bez kiełbasy obejść się także nie mógł. Gdy za czasów saskich kuchnia polska stała się więcej wykwintną, powiadano, że dobry szlachecki kucharz powinien był umieć przyrządzać kiełbasę na 12 sposobów, a pański na 24. Na dworze Augusta III był sławny kuchmistrz Wereszczak, od którego nazwany został jego sposób podawania kiełbasy. Kiełbasa <na wereszczaku> dawana, była pokrajana w talarki i podlana ostrym sosem, a jadano ją łyżką. Stąd przysłowie <Za króla Sasa, łyżką kiełbasa>. Nalewając piwo po kiełbasie, mówiono: <po kiełbasie napija się>. O łakomym na kiełbasę powiadano, że <łasy do kiełbasy>.? [Zygmunt Gloger 1985 t.3:29] Kiełbasę ?sporządza się z peklowanego krajanego lub mielonego mięsa wieprzowego, wołowego, cielęcego, końskiego, oślego i innych (często mieszanych). Mięso zmieszane z tłuszczem (najczęściej wieprzowym), z dodatkiem przypraw (sol, pieprz, czosnek, cebula, majeranek, kminek, papryka, itd.) ? zależnie od gatunku ? napycha się do osłonek z oczyszczonego jelita zwierzęcego lub sztucznych; uformowane kiełbasę poddaje się całemu procesowi technologicznemu (wędzenie, obróbka termiczna, chłodzenie).? [Halbański 1987:82] Kiełbasa była ważnym wytworem świniobicia, a robiono ją z części mięsa wieprzowego. W łowickiem posiekane mięso wieprzowe, chude ?przyprawiano solą, majerankiem, pieprzem, a niekiedy czosnkiem lub angielskim zielem?. [Dekowski 1968:57] Najczęściej kiełbasy były wędzone w kominach domów, w specjalnych stojących poza domem wędzarniach. [Kowalska-Lewicka, Szromka-Rysowa 1976:361] W Łowickiem do tych zabiegów służyły ?wędzarnie, składające się z paleniska, przewodów dymnych oraz ze starej drewnianej beczki bez dna. Na górnych krawędziach beczki opierano dość gruby drąg, na którym wieszano produkty przeznaczone do wędzenia. W czasie wędzenia wylot beczki zasłaniano starą szmatą. Do wytwarzania potrzebnego dymu w wędzarni używano zwykle drewna olszowego lub dębowego?. [Dekowski 1968:61] Czasem dodawano jałowca. Kiełbasa Nadolska tradycyjnie wędzona przygotowana tradycyjnym sposobem z dodatkiem czosnku jest znakomitym przysmakiem w regionie rzeki Mrogi. Mięso do wyrobu tego produktu pochodzi z tradycyjnej, małej hodowli trzody chlewnej, a do wędzenia używane jest wyłącznie drewno z drzew liściastych typu: dąb, olcha oraz drzew owocowych typu: śliwka i wiśnia.